ในทุกๆ วันเราต้องมีโอกาสเดินทางเข้าสู่เส้นทางแห่งการตัดสินใจ บางเรื่องก็เล็กน้อยไม่สำคัญ บางเรื่องก็มีผลกระทบต่อชีวิตของเราในระยะยาว เช่น เราควรที่จะทำตามกระแสเพื่อเป็นที่ยอมรับของสังคมดีไหม การลงคะแนนเสียงในการเลือกตั้งเลือกใครดี หรือทำงานอย่างเดียวหรือเรียนไปด้วยทำงานไปด้วยดี เราจะถูกล้อมไปด้วยการตัดสินใจที่มากมาย ซึ่งมันแทบจะเป็นไปไม่ได้เลยที่จะตัดสินใจได้ถูกต้องสมบูรณ์แบบได้ทุกครั้ง
แต่ในความไม่สมบูรณ์แบบนี้มันก็สามารถที่จะปรับปรุงการตัดสินใจของเราให้ดีขึ้นได้ Future Trends จึงอยากนำเสนอเทคนิคหนึ่ง ที่ช่วยให้การตัดสินใจมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น มันคือเทคนิค ‘Critical Thinking’ หรือ ‘การคิดอย่างมีเหตุผล’
มันคือวิธีการคิด อาศัยการตั้งคำถามที่ช่วยให้เราสามารถแยกแยะสถานการณ์ที่เกิดขึ้นได้อย่างรอบคอบ เปิดเผยประเด็นที่ซ่อนอยู่ภายในจิตใจ เช่น อคติ ความไม่ชอบ และการถูกควบคุม เทคนิคนี้มักจะถูกมองว่าเป็น ‘ลบ’ เพราะมันต้องละทิ้งความคิดหลายๆ อย่าง
[ 4 เทคนิคการพัฒนา ‘Critical Thinking’ ให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ]
การเดินทางมาถึงเส้นทางแห่งการต้องเลือกเรามักจะเลือกตอบตามความรู้สึกที่มัน ‘รู้สึกว่าถูกต้อง’ แต่เทคนิคการคิดอย่างมีเหตุผล จะเลือกคำตอบหลังจากที่ตรวจสอบข้อเท็จจริง และคลายความสงสัยในทุกข้อเสร็จสิ้นแล้ว
ณ เวลานั้น คุณจะเห็นภาพรวมของตัวเลือกทั้งหมด มันจะไม่ได้หยุดแค่ปัจจุบัน แต่มันจะสะท้อนภาพของอดีต ปัจจุบัน และอนาคต ออกมาว่าการเลือกตัวเลือกนี้จะส่งผลอย่างไรบ้าง มันคู่ควรแล้วใช่ไหม กับทางเดินของเรา
เราได้รวบรวมเทคนิคการพัฒนาการคิดอย่างมีเหตุผลมาด้วยกัน 4 ข้อ
1.กำหนดเป้าหมายของคุณ
การกำหนดเป้าหมายของคุณ มีความหมายอีกนัยหนึ่งว่า “คุณกำลังมองหาอะไร” มันจะแสดงออกอย่างตรงไปตรงมา หรือ อ้อมค้อมก็ได้ เช่น หากคุณกำลังตัดสินใจว่าจะลองทานอาหารที่เป็นที่นิยมอยู่ในกระแส ณ ตอนนี้ เหตุผลในการตัดสินใจครั้งนี้จะถูกบดบังด้วยปัจจัยอื่นๆ เช่น มันจะอร่อยจริงไหม หรือ เป็นเพียงแค่กระแสการตลาด
แต่ถ้าคุณมีเป้าหมายที่แน่ชัดว่าจะต้องการทานมันให้ได้ ปัจจัยต่างๆ เหล่านั้นมันจะไม่ส่งผลอะไรเลย เพราะคุณมีเป้าหมายที่แน่วแน่ และชัดเจน เมื่อผ่านกระบวนการคิดอย่างมีเหตุผลแล้วคุณจะเลือกทานมันในท้ายที่สุดตามเป้าหมายที่วางไว้
ดังนั้น จงยึดมั่นใจเป้าหมาย มันจะช่วยส่งเสริมการคิดวิเคราะห์ อย่างเป็นเหตุผล และยึดมั่นใจหลักการการใช้ชีวิตของคุณ
2.เก็บรวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูล
การตัดสินใจในเรื่องที่ ‘ขาดข้อมูล’ เป็นการสร้างความเสี่ยงโดยไม่จำเป็นให้กับเส้นทางการเลือกเดินของเรา การจะใช้งานเทคนิคการคิดอย่างมีเหตุผล ข้อมูล เป็นสิ่งสำคัญที่ใช้ประกอบการตัดสินใจ ข้อนี้ไม่ซับซ้อน มันก็คือการเก็บข้อมูลให้มากเพื่อการวิเคราะห์ที่ง่ายขึ้น เช่น การเลือกสถาบันในการเรียนต่อ
คุณต้องเตรียมข้อมูลของหลายสถาบันเพื่อเลือกเรียกเพียงแค่สถาบันเดียว ข้อมูลที่เตรียมมาจะเป็นตัวช่วยในการตัดสินใจของคุณ ข้อดี ข้อเสีย ความได้เปรียบ ล้วนสร้างอิทธิพลต่อการเลือกคำตอบในการคิดอย่างมีเหตุผลได้ทั้งสิ้น
ดังนั้น จงหมั่นหาข้อมูลให้รอบด้าน และวิเคราะห์ความเป็นไปได้ ก่อนที่จะตัดสินใจทำอะไร นอกเหนือจากผลประโยชน์สูงสุดที่จะได้รับแล้ว ยังสามารถป้องกันความสูญเสียที่เกิดจากความประมาทได้อีกด้วย
3.คำนึงถึงผลลัพธ์ระยะยาว มากกว่าผลลัพธ์ระยะสั้น
คำนึงถึงผลลัพธ์ระยะยาวที่จะเกิดขึ้น เมื่อคุณได้เลือกเดินทางไปในทิศทางนั้น จำลองสถานการณ์ขึ้นมาหนึ่งอย่าง เช่น นึกภาพว่านี่คือช่วงเวลาการเลือกตั้ง และคุณได้เลือกผู้สมัครคนหนึ่งที่สัญญาว่าจะลดราคาน้ำมันลง คุณจะรู้สึกดีมากเมื่อมองผลลัพธ์ระยะสั้น
แต่ถ้าหากได้คำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในระยะยาวล่ะ? มันเป็นเรื่องใหญ่ที่น่ากังวลเลยใช่หรือไม่ หากการใช้น้ำมันเบนซินถูกจำกัดด้วยต้นทุนที่น้อยลง ก็อาจก่อให้เกิดมลพิษทางอากาศในปริมาณมหาศาล ซึ่งเป็นผลที่ไม่ได้ตั้งใจให้เกิดขึ้น
ดังนั้น เราจึงต้องคำนึงถึงผลลัพธ์ระยะยาว มากกว่าผลลัพธ์ระยะสั้น มองหาประโยชน์ที่จะได้รับจากการตัดสินใจด้วยการคิดอย่างมีเหตุผลว่ามันกระทบอะไรบ้าง
4.สำรวจมุมมองอื่นๆ
เป็นข้อที่ไม่ซับซ้อนเพียงแค่ตั้งคำถามถึงมุมมองของผู้อื่น หรือ มุมมองอื่นๆ นอกเหนือจากตัวคุณ ยกตัวอย่างในเรื่องการเมืองแล้วกัน เห็นภาพค่อนข้างง่าย คุณลองตั้งคำถามกับตัวเอง ว่าทำไมคนจำนวนมากถึงสนใจนโยบายของผู้สมัครทางการเมืองฝ่ายตรงข้าม
แม้ว่าคุณจะไม่เห็นด้วยกับผู้สมัครฝ่ายตรงข้าม แต่การสำรวจความคิดเห็น อาจอธิบายได้ว่าทำไมคนอื่นๆ ถึงยังเลือกพวกเขา นโยบายบางอย่างไม่เหมาะสมกับคุณแต่มันไม่ได้หมายความว่ามันไม่เหมาะสมกับคนอื่น นี่จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมคุณต้องสำรวจมุมมองความคิดของผู้อื่นเข้าไปด้วย
ดังนั้น การสำรวจมุมมองอื่นๆ จะช่วยให้คุณสำรวจทางเลือกอื่น ประเมินทางเลือกของคุณเอง และท้ายที่สุดจะช่วยให้คุณตัดสินใจได้อย่างรอบรู้ และรอบคอบมากขึ้น
กระบวนการ 4 ขั้นตอนนี้เป็นเพียงเทคนิคที่ทาง Future Trends คิดว่ามันมีประโยชน์เพื่อใช้ในการพัฒนาวิธีคิดอย่างมีเหตุผลของผู้อ่านทุกคน และแน่นอนว่าจะไม่ทำให้การตัดสินใจยากๆ หายไปจากชีวิตของเรา แต่สามารถช่วยเราเพิ่มจำนวนทางเลือกในเชิงบวกได้ดีมากยิ่งขึ้น
วิธีคิดอย่างมีเหตุผลสามารถเป็นเครื่องมือให้แก่เราในการกลั่นกรองข้อมูลจำนวนมาก ค้นหาสิ่งที่เรากำลังมองหา และหากว่าพวกเราใช้งานมันได้ดีมากพอ มันก็เป็นอีกหนึ่งทักษะที่จะทำให้โลกนี้เป็นสถานที่ที่มีเหตุผลของการกระทำมากยิ่งขึ้น ถึงแม้จะไม่เป็นหนึ่งเดียวกัน แต่ก็อยู่ร่วมกันภายใต้ความหลากหลายทางความคิด
เขียนโดย ธนพนธ์ หัสกรรัตน์
หมายเหตุ! บทความนี้ดัดแปลงมาจาก ‘Why you procrastinate even when it feels bad’ โดย TED-Ed แพลตฟอร์มที่เผยแพร่เรื่องราวโดยเฉพาะการศึกษา มีเป้าหมายเพื่อการพัฒนาตัวเองของเด็ก และคุณครู เรื่องราวส่วนมากจึงเป็นเรื่องพื้นฐานในการใช้ชีวิตประจำวันซึ่งสามารถปรับใช้ได้กับผู้อ่านทุกวัย
Source: https://www.ted.com/talks/samantha_agoos_5_tips_to_improve_your_critical_thinking