ไม่ต้องเป็นตัวเองสักวันดูก็ได้ ‘The Batman Effect’ จิตวิทยาของการสร้างเราอีกคนเพื่อแบ่งเบาความรู้สึก

ไม่ว่าจะเป็นงานหรือชีวิต ทั้งเด็กจบใหม่ คนที่ทำงานมาได้สักระยะหนึ่ง หรือระดับ C-Level ก็ตาม ทุกคนต่างก็มีเรื่องให้เครียด ให้กังวลเหมือนกันหมด วัยเรียน ต่อให้เรารู้สึกแย่แค่ไหนก็ยังมีเพื่อนทำตัวเป็นกองเชียร์อยู่ข้างๆ คอยปลอบใจ เป็นที่ระบายในวันที่เหนื่อยล้าอยู่เสมอ

แต่พอสิ้นสุดการเดินทางจากรั้วมหาวิทยาลัย ก้าวเข้าสู่ชีวิตบทใหม่อย่างวัยทำงาน ถึงที่สุดแล้ว ต่อให้จะรู้สึกหนักอกหนักใจ เต็มไปด้วยสารพัดเรื่องราวน่าปวดหัวมากเท่าไร ก็ต้องเดินหน้าต่อไปให้ได้อยู่ดี

“ไม่มีเรื่องให้เครียดสักวันจะได้ไหม?”
“หยุดทำงานสัก 24 ชั่วโมง ขอนอนแบบสบายๆ บ้างไม่ได้เหรอ?”

มีบทความหนึ่งบนเว็บไซต์สำนักข่าวบีบีซี (BBC) ได้บอกเล่าถึงเคล็ดลับการรับมือกับความ Suffer จากความเครียด ความกังวลที่ถาโถมเข้ามาไว้อย่างน่าสนใจ ซึ่งมีชื่อเรียกว่า ‘The Batman Effect’ จิตวิทยาการใช้ ‘Alter Ego’ สร้างตัวเราอีกคนขึ้นมาโดยการสวมตัวเองเป็นอีกคนที่มี Character บุคลิกต่างกับเวอร์ชันปกติอย่างสุดขั้ว โดยหลักๆ แล้ว ก็เพื่อแบ่งเบาความรู้สึกแย่ๆ ปลดปล่อยความเครียดออกไป และเสริมสร้างความมั่นใจให้สามารถทำงานได้ดีขึ้น

ราเชล ไวต์ (Rachel White) ผู้ช่วยศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยแฮมิลตัน (Hamilton College) อธิบายว่า “The Batman Effect เป็นวิธีการหนึ่งที่จะช่วยให้เราได้เว้นระยะห่างกับตัวเอง (Self-distancing) ช่วยควบคุมความรู้สึกไม่ต้องการ อย่างเช่น ความเครียด การเพิ่มความอุตสาหะในการทำงานที่ท้าทาย และการกระตุ้นการควบคุมตัวเอง (Self-control)”

หรือสรุปง่ายๆ ว่า การละทิ้ง ถอยห่างจากตัวตนเดิมแล้วสวมใส่หน้ากากเป็นอีกคนเหมือนตอนเด็กๆ ที่เราเล่น Superhero ทำให้มุมมองต่อสถานการณ์เปลี่ยนไป จากเดิมที่เครียดก็กลายเป็นมั่นใจขึ้น ทำงานได้ดีขึ้นเพราะมุมมองที่กว้างกว่าเดิมนั่นเอง

นอกจากนี้ บทความยังเล่าด้วยว่า จริงๆ แล้ว ทุกวันนี้ก็มีดารา คนดังหลายคนหยิบเคล็ดลับนี้ไปใช้อย่างมากมาย ยกตัวอย่างเช่น บียอนเซ่ (Beyoncé) ที่สร้างอีกตัวตนหนึ่งภายใต้ชื่อ ‘ซาชา เฟียรส์ (Sasha Fierce)’ เพื่อเรียกความมั่นใจเวลารู้สึกประหม่ากับสายตาคนดู

หรืออย่างอเดล (Adele) ที่มีอีกตัวตนที่ชื่อว่า ‘ซาชา คาร์เตอร์ (Sasha Carter)’ ก็ด้วย ซึ่งก็การเป็นการผสมผสานระหว่างตัวตนที่สองของบียอนเซ่กับจูน คาร์เตอร์ (June Carter) นักร้องแนวเพลงคันทรีนั่นเอง

งานวิจัยของอีธาน ครอส (Ethan Kross) ศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยมิชิแกน (The University of Michigan) ชี้ให้เห็นว่า การเปลี่ยนแปลงมุมมองเพียงเล็กน้อยทำให้คนเราควบคุมอารมณ์ความรู้สึกของตัวเองได้ดีขึ้น อีกทั้ง ยังลดอัตราการเต้นของหัวใจ และความดันโลหิตที่ผิดปกติด้วย

สอดคล้องกับผลการศึกษาเรื่อง The Batman Effect ในวารสารพัฒนาการเด็ก (Journal Child Development) จากการทดลองผ่านกลุ่มตัวอย่างโดยให้เด็กแต่งตัวเป็นตัวละครโปรด หรือการ์ตูนต่างๆ ทั้งแบตแมน (Batman), ราพันเซล (Rapunzel) และดอร่า (Dora)

ผลปรากฏว่า พวกเขามีแนวโน้มจะทำงานเสร็จได้มากกว่าอีกกลุ่มที่ไม่แต่งตัว เห็นได้จากเด็ก 6 ขวบ และ 4 ขวบ ที่แต่งตัวแล้วใช้เวลาโฟกัสกับงานถึง 55 เปอร์เซ็นต์ และ 32 เปอร์เซ็นต์ตามลำดับ ต่างจากเด็ก 6 ขวบ และ 4 ขวบ ที่ไม่ได้แต่งตัวอะไรแต่ใช้เวลาโฟกัสกับงานแค่ 35 เปอร์เซ็นต์ และ 20 เปอร์เซ็นต์ตามลำดับ

เพราะฉะนั้น อีโกจึงไม่ใช่สิ่งไม่ดี มีความหมายเชิงลบ เป็นปีศาจข้างในจิตใจเราทุกคนเสมอไป เหมือนอย่างที่หลายๆ คนมักจะเข้าใจกันว่า คนที่มีอีโกเป็นหนึ่งในบุคคลต้องห้ามที่ไม่ควรข้องแวะด้วย แต่ในความเป็นจริง หากเรารู้จักหยิบมาใช้ให้เกิดประโยชน์ Turn on กับ Turn off มันให้ถูกจังหวะโดยไม่หลงลืมตัวตนที่แท้จริง หรือใช้มันจนเกินขอบเขตก็จะช่วยให้เราประสบความสำเร็จได้ไม่ยากแบบเดียวกันบียอนเซ่ และอเดลนั่นเอง

งานอาจจะทำให้คุณเครียด ปัญหาชีวิตอาจจะดาหน้าเข้ามาไม่ให้ได้พักหายใจ แต่นั่นไม่ได้หมายความว่าคุณจะไม่สมควรมีความสุขสักหน่อย จริงไหม

แล้วคุณล่ะคิดยังไงกับเรื่องนี้ เคยหยิบ Alter Ego มาใช้ไหม เคยลองเป็นตัวเองอีกเวอร์ชันรึเปล่า? มาแชร์ในคอมเมนต์กัน!

Sources: https://bbc.in/3BIzT8Q

https://bit.ly/3DXJbAn

https://bit.ly/3CjFxjj